Ιωάννα Φωτιάδη
Πηγή: kathimerini.gr
Οι ταξιδιώτες, που περνούν από το Gräfenhainichen της πρώην Ανατολικής Γερμανίας, κατευθύνονται αυτόματα στην εντυπωσιακή Ferropolis, στη λίμνη Gremminer. Δεν πρόκειται για κάποιο τεχνητό νησί ή εκκεντρικό installation. Η Ferropolis, η πόλη από σίδηρο, αποτελεί ένα ζωντανό μνημείο των 77 χρόνων λειτουργίας της πάλαι ποτέ λιθανθρακικής μονάδας. Σήμερα, οι εγκαταστάσεις της έχουν μετατραπεί σε ένα σύγχρονο μουσείο, όπου γίνονται ξεναγήσεις, στα πέριξ έχει δημιουργηθεί ένας μεγάλης έκτασης συναυλιακός χώρος, τον οποίο μάλιστα προ ετών εγκαινίασε ο Μίκης Θεοδωράκης. Την περίπτωση του Gräfenhainichen, που αυτοσυστήνεται ως «η μικρή πόλη που έκανε τη μεγάλη στροφή», άκουσαν με αμείωτο ενδιαφέρον οι δήμαρχοι από λιγνιτοφόρες περιοχές σε όλη την Ευρώπη, που συναντήθηκαν για πρώτη φορά στο «1ο Φόρουμ δημάρχων για τη δίκαιη μετάβαση», που διοργάνωσε το Δίκτυο Ενεργειακών Δήμων Ελλάδας, στην Κοζάνη.
Οι διαφορές μεταξύ της Σλοβακίας, της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας, της Πολωνίας, της Γερμανίας και της Ελλάδας, που αξιοποιούν τον λιγνίτη και άνθρακα στην ηλεκτροπαραγωγή, είναι αναμφισβήτητα μεγάλες. Ωστόσο, όλες μοιράζονται την ίδια αγωνία για τη μετάβαση σε ένα νέο οικονομικό μοντέλο, τη στιγμή που για πολλές δεκαετίες οι τοπικές οικονομίες τους στηρίζονταν σχεδόν αποκλειστικά στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. «Εμείς αναγκαστήκαμε να περάσουμε στην επόμενη μέρα, άπαξ και έγινε η επανένωση της Γερμανίας, καθώς υπήρχε πλεόνασμα ηλεκτρικής ενέργειας, με συνέπεια εμείς να μην μπορούμε να το διοχετεύσουμε πουθενά» εξηγεί στην «Κ» ο δήμαρχος του Gräfenhainichen, Enrico Schilling, «συνιστώ στους συναδέλφους δημάρχους, πρώτα να σχεδιάσουν το plan B και μετά να προχωρήσουν».
Σλοβακία, Βουλγαρία
Στη Σλοβακία, όπως εξήγησε η πρέσβειρα Iveta Hrikova, έχουν αρχίσει να ενισχύονται ο πρωτογενής τομέας και ο τουρισμός, σε μια προσπάθεια να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας. Στη γειτονική Βουλγαρία, από την άλλη, η διακοπή εκμετάλλευσης του λιγνίτη στην περιοχή Bobov Dol έφερε «τα πάνω κάτω». «Η οικονομία μας στηριζόταν 100% στον άνθρακα, κόσμος ερχόταν από όλη τη χώρα για να δουλέψει εδώ, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός μας να οκταπλασιαστεί, ενώ η ανεργία κυμαινόταν στο 1-2%» θυμάται τις «καλές μέρες» η δήμαρχος του Bobov Dol, κ. Elza Velichkova. «Τώρα οι κάτοικοι φεύγουν σε τέτοιο βαθμό, που έχει επηρεαστεί η λειτουργία των σχολείων», σημειώνει προβληματισμένη.
Λύσεις αλλά και σημαντικές ευκαιρίες υπάρχουν στην εν λόγω μεταβατική περίοδο, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο Φόρουμ, Eero Ailio. «Υπάρχουν πολλά αναξιοποίητα κονδύλια (αναπτυξιακό ταμείο της Ε.Ε., ταμείο ευρωπαϊκής προσαρμογής, ταμείο life, ο νέος προϋπολογισμός της Ε.Ε. κ.ά.), τα οποία θα μπορούσαν να επενδυθούν σε αναπτυξιακές υποδομές στις εν λόγω περιφέρειες, υπό την προϋπόθεση να κατατεθούν στοχευμένες προτάσεις εκ μέρους των ενδιαφερομένων», προσθέτει ο ίδιος.
Η Ελλάδα
Στην Ελλάδα, μέχρι το αργότερο τον Μάιο του 2019, προβλέπεται να τεθούν εκτός λειτουργίας οι δύο μονάδες ηλεκτροπαραγωγής του ΑΗΣ Αμυνταίου και οι τέσσερις του ΑΗΣ Καρδιάς, οι οποίες αντιστοιχούν στο 40% της δυναμικότητας της χώρας μας. Ταυτόχρονα, τον περασμένο Μάιο ανακοινώθηκε από τον Σωκράτη Φάμελλο, αναπληρωτή υπουργό Περιβάλλοντος, η δημιουργία ταμείου για τη δίκαιη μετάβαση. «Οσες χώρες απουσιάζουν από εδώ, όπως η Μ.Βρετανία και η Πορτογαλία, είτε δεν είχαν ποτέ εξάρτηση από τον άνθρακα και τον λιγνίτη είτε έχουν ήδη δεσμευθεί ότι το αργότερο έως το 2030 θα έχουν απεξαρτηθεί από τον λιγνίτη», σχολιάζει στην «Κ» ο κ. Νίκος Μάντζαρης, υπεύθυνος κλιματικής και ενεργειακής πολιτικής του WWF. Πέρα από την περιβαλλοντική επιβάρυνση, το χρηματιστήριο των ρύπων καθιστά τη λειτουργία ανάλογων μονάδων επί ευρωπαϊκού εδάφους ασύμφορη.
Χωριό-φάντασμα
«Δεν ξέρω πώς ήταν η ζωή πριν από την έναρξη λειτουργίας της πλησιέστερης λιγνιτικής μονάδας, τότε ήμουν μόλις τριών ετών», ομολογεί ο κ. Γεώργιος Τσισμαλίδης, πρόεδρος των Αγίων Αναργύρων, του χωριού που αν και δεν διαθέτει λιγνίτη στο υπέδαφός του, πρόσφατα (Ιούλιο του 2017) υπέστη κατάρρευση του εδάφους και κατ’ επέκταση καταστροφή των δρόμων και των οικιών. Εν μια νυκτί, οι περισσότεροι από τους 230 μόνιμους κατοίκους εγκατέλειψαν τα σπίτια τους. Η απάντηση του εκπροσώπου του χωριού- φαντάσματος είναι ενδεικτική της αμηχανίας της τοπικής κοινωνίας, που αφενός γνωρίζει πλέον τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την καύση λιγνίτη, όπως και τις κοινοτικές οδηγίες που οδηγούν στη σταδιακή απεξάρτηση από αυτόν, ωστόσο ζει και ευημερεί εδώ και γενεές χάρη στον λιγνίτη. Αλλωστε, η Δυτική Μακεδονία μαζί με την Ηπειρο μοιράζονται την «πρωτιά» στην ανεργία, που προσδιορίστηκε σε 25,5% τον Απρίλιο του 2018 (ΕΛΣΤΑΤ). Το στοίχημα για την επόμενη μέρα είναι μεγάλο, με τους γνώστες της περιοχής να προκρίνουν την τόνωση του πρωτογενούς τομέα αλλά και του αγροτουρισμού.
